Lalka (1890) ukazywała się pierwotnie w odcinkach na łamach warszawskiego "Kuriera Codziennego".
Pisarz podjął w niej m.in. dyskusję o idealistach i romantycznej miłości.
Stanisław Wokulski zakochał się w arystokratce Izabeli Łęckiej i całe swoje życie podporządkował zdobyciu tej kobiety.
Zrezygnował z pracy naukowej, zaczął gromadzić majątek, starał się wejść do wyższych sfer, gdyż wydawało mu się, że tym sposobem zbliży się do ukochanej.
Jednak powieść Prusa można odczytywać różnie. Jego historia "działa za sprawą swojej magicznej podwójności, którą mają tylko arcydzieła", pisała Olga Tokarczuk.
Autor przekazuje czytelnikom wiedzę o schyłku XIX wieku, lecz także ujawnia podstawowe "prawdy psychologiczne", które nie uległy działaniu czasu.