Kariera Nikodema Dyzmy

Powieść Tadeusza Dołęgi-Mostowicza Kariera Nikodema Dyzmy należy do kanonu literatury polskiej.
Powieść powstała w 1932 roku i w zamyśle autora miała być literacką satyrą kraju pod rządami sanacji. Nikodem Dyzma jest prostym prowincjuszem, zarabiającym z gry na mandolinie w warszawskich lokalach. W wyniku zbiegu nieoczekiwanych okoliczności, zawikłanych układów pomiędzy ówczesnymi biznesmenami i władzą, a także intryg wysokich urzędników administracji państwowej, bohater powieści robi oszałamiającą karierę, najpierw w sektorze prywatnych majątków i interesów, następnie w aparacie Państwa.
Nikodem Dyzma zdaje sobie sprawę, że piastowane przez niego urzędy zupełnie go przerastają, ale szybko uczy się, że może się tym nie przejmować. Wystarczy sprytnie i bez skrupułów lawirować i można troszczyć się jedynie o wykorzystywanie pozycji dla swoich prywatnych celów i prowadzenia bujnego życia towarzyskiego, pełnego balów, rautów i barwnych przygód miłosnych. Ostra krytyka Polski sanacyjnej zawarta w powieści Dołęgi-Mostowicza okazała się ponadczasowa.
Każde pokolenie Polaków odkrywa ze smutkiem swoich Nikodemów-Dyzmów, którzy obejmują najwyższe funkcje w Państwie. Nic więc dziwnego, że świetnie napisana prorocza powieść przedwojennego dziennikarza politycznego i pisarza zajmuje ważne miejsce w literaturze polskiej, a postać Nikodema Dyzmy stała się synonimem niekompetentnych i nastawionych na prywatę karierowiczów. Kariera Nikodema-Dyzmy była kilkakrotnie ekranizowana, w 1956 roku w postać głównego bohatera wcielił się Adolf Dymsza, w 1980 Roman Wilhelmi, a w 2002 Cezary Pazura.