Encyklopedia getta warszawskiego Wybrane hasła

Kompendium wiedzy o getcie warszawskim, łączące dotychczasowe ustalenia z najnowszymi badaniami naukowców. Wybrane w publikacji hasła dotyczą najważniejszych instytucji getta warszawskiego: zarówno oficjalnych (np. Rada Żydowska), działających jawnie (np. Toporol czy ŻTOS), jak i konspiracyjnych (np. partie polityczne czy podziemne organizacje), a także najważniejszych wydarzeń w historii getta: jego utworzenia, wielkiej akcji likwidacyjnej czy powstania w getcie.

Książka prezentuje wybór haseł, natomiast cała encyklopedia (licząca około dwóch tysięcy haseł) od czerwca 2024 roku będzie dostępna online jako zwieńczenie kilkuletniego projektu badawczego.

Historia getta warszawskiego zajmuje w historiografii Zagłady miejsce wyjątkowe. Warszawska zamknięta dzielnica żydowska była największym gettem utworzonym przez Niemców (w szczytowym momencie liczba jego mieszkańców sięgała 460 tys. osób). To tu działała konspiracyjna grupa „Oneg Szabat”, która zbierała materiały znane dzisiaj jako Archiwum Ringelbluma. Funkcjonowały tu wszystkie najważniejsze żydowskie partie i ruchy młodzieżowe – getto warszawskie stanowiło centrum żydowskiej działalności konspiracyjnej w okupowanej Polsce w czasie II wojny światowej. Gromadzono tu pierwsze wiadomości o Zagładzie, by następnie przekazać raporty polskiemu podziemiu oraz rządowi na uchodźstwie. Getto warszawskiego było polem działalności rozmaitych stowarzyszeń społecznych, toczyło się w nim stłumione, ale niezniszczone całkowicie przez okupanta życie kulturalne. Żydzi stawiali czoła sytuacji, w której znaleźli się w trakcie okupacji, na rozmaite sposoby – zróżnicowanie ich reakcji na gettową rzeczywistość jest najważniejszym tematem tej książki. Uznaliśmy, że ten mikroświat, wycinek wojennej rzeczywistości, zasługuje na szczegółowe badania.
– fragment wstępu Marii Ferenc