Bartłomiej Dobroczyński, pracownik naukowy w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w swoich publikacjach zajmuje się głównie zagadnieniami związanymi z irracjonalizmem, a wśród nich dominuje historia idei nieświadomości. Niniejsze opracowanie stanowi rezultat dotychczasowych badań i przemyśleń autora w tym zakresie. W pierwszej - historycznej części omówione są losy hipotezy „ukrytego umysłu”, począwszy od prekursorskich idei Plotyna, Pseudo-Dionizego, świętego Augustyna czy mistyków różnych epok, poprzez filozoficzno-psychologiczne koncepcje szkół Leibniza-Wolffa oraz Schellinga, a także ich kontynuatorów i epigonów, aż do teorii współczesnych. Druga, systematyczna część pracy, jest poświęcona uporządkowaniu i interpretacji omówionego wcześniej materiału. Autor omawia własną propozycję interpretacji idei nieświadomości oraz jej związków z podstawową problematyką psychologii jako nauki.