Autor w trakcie prac nad rozprawą habilitacyjną odnalazł unikalne, nigdy nie publikowane raporty poświęcone sytuacji społecznej (zakwaterowanie, migracje, zaopatrzenie, zdrowie i bezpieczeństwo) po zakończeniu walk o miasto wiosną 1945 r., których autorami byli m. in. znani gdańscy decydenci jak Jan Wojnarski, Franciszek Kotus-Jankowski i Franciszek Chudoba.

Publikacja zawiera obszerny wstęp oraz 9 dokumentów z opracowaniem naukowym. Ukazuje dzieje Gdańska w nowym świetle, prezentując szczegółowo początki administracji cywilnej w Oliwie, spory w obrębie władz Gdańska oraz specyfikę położenia ludności cywilnej, napływowej i miejscowej.