Wilno

Czwarty tom serii ,,Przedwojenna Polska w krajobrazie i zabytkach" przedstawia nam międzywojenny obraz Wilna, o którym czytamy: ,,Miasto — twierdza, od wieków obóz warowny, leżący na wielkich szlakach handlowych, pośród puszcz i borów, opasany wstęgą Wilii, zamknięty łańcuchem wzgórz, skupiony, rozmodlony w swoich kilkudziesięciu kościołach, tworzący wewnątrz najbardziej pokojowe twory — sztukę. Miasto, obdarzone z natury najpiękniejszymi tworami, miasto hojnie przez sztukę wyposażone, miasto obdarte przez najeźdźców i królewskim płaszczem Wieszcza okryte, miasto rycerzy, miasto — siedziba Pani Ostrobramskiej, miasto filaretów i filomatów, miasto artystów, poetów i muzyków, miasto — kość niezgody dwóch narodów, miasto najwyższych uniesień i wzlotów — jest miłym, ukochanym i drogim miastem Rzeczypospolitej".

Przedwojenne dzieło do dziś budzi zachwyt swoim rozmachem oraz odwagą stawianych opinii. Pokazuje nie tylko obraz Polski, której już nie ma, w jej przedwojennych granicach, ale także stan ówczesnej świadomości kulturowej Polaków. Wszelkie zmiany redakcyjne dokonane we współczesnym wydaniu nie ingerują w ogólny zamysł publikacji.