Prezentowana książka podejmuje problematykę działalności Związku Młodzieży Polskiej w średnich szkołach ogólnokształcących w latach 1948 – 1957. Związek Młodzieży Polskiej był jedną z podstawowych instytucji Polski stalinowskiej, a jego ulokowanie w szkolnictwie średnim ogólnokształcącym posiadało dla kreatorów ładu monocentrycznego znaczenie szczególne. Zgodnie z planami decydentów szkoła średnia ogólnokształcąca miała aktywnie uczestniczyć nie tylko w procesie ideologizacji młodzieży, ale i w kreacji nowej inteligencji polskiej legitymizującej się pochodzeniem robotniczo – chłopskim. Związek Młodzieży Polskiej, poprzez swoją działalność odgrywać miał w obydwu procesach fundamentalną rolę. Ich realizacja odbywała się w ramach każdego aspektu funkcjonowania szkoły średniej ogólnokształcącej.
Czy Związek Młodzieży Polskiej spełnił formułowane wobec niego oczekiwania? W jakim stopniu i jakimi metodami realizował przynależne mu zadania? Jak można określić jego wpływ na środowisko szkolne?
Próba odpowiedzi na powyższe pytania stały się zarazem głównym celem niniejszej książki.