Żelazna Kurtyna podzieliła Europę fizycznie betonowymi murami i zasiekami z drutu kolczastego. Stanowiła też ideologiczną granicę między komunizmem a kapitalizmem oraz psychologiczną barierę oddzielającą ludzi będących więźniami totalitarnych dyktatur oraz ich sąsiadów cieszących się swobodami demokratycznymi. Militarnie dzieliła dwa potężne, nieufne wobec siebie bloki, pozostające w stanie zimnej wojny. Rywalizacja między Wschodem a Zachodem i bezlitosny podział Europy wydawały się czymś stałym i niezmiennym. Niewielu polityków, dyplomatów, wojskowych i intelektualistów wyobrażało sobie, że sytuacja ta może się zmienić za ich życia.