Podstawowym warunkiem sprawności i efektywności czynności sądowych jest wykonywanie ich metodycznie, a więc planowo i systematycznie oraz racjonalnie i skutecznie - z uwzględnieniem pryncypialnych zadań i swoistych właściwości wymiaru sprawiedliwości. Realizację tych zadań w praktyce sądowej ma ułatwić sędziemu cywiliście książka poświęcona metodyce jego pracy, której istotę stanowi stosowanie prawa. Całokształt jego wysiłku i umiejętności w rozpoznawaniu spraw obejmuje gromadzenie materiału procesowego (czynności przygotowawcze) oraz rozstrzygnięcie sprawy, polegające na zastosowaniu przepisów prawnych do ustalonego stanu faktycznego i określenie mających stąd wynikać skutków prawnych (czynności orzekania).

Na treść książki składają się procesowe reguły metodyczne i ogólne reguły prakseologiczne. Wykorzystano w niej dorobek nauki i judykatury, a także doświadczenie własne autora oraz innych sędziów cywilistów, preferując generalnie związki teorii prawa z praktyką jego stosowania.

W publikacji przedstawione zostało postępowanie cywilne w praktyce sądowej oraz rola i zadania sędziego w rozpoznawaniu spraw cywilnych. Kolejno naświetlono, w aspekcie praktycznym: właściwość i skład sądu, wszczęcie procesu, przygotowanie i przebieg rozprawy oraz wydanie wyroku, postępowanie odwoławcze i wznowieniowe oraz sprawy egzekucyjne. W końcowej części książki zaprezentowano charakterystykę pism sądowych i wzory wybranych wyroków.