Messapiowie - niewielki lud zamieszkujący południowe krańce Italii - stworzyli własną, oryginalną kulturę, która szczyt rozkwitu osiągnęła w IV w. p.n.e. Ich dzieje stanowią doskonałą egzemplifikację procesów zachodzących w orbicie wielkich cywilizacji śródziemnomorskich. Ulegając obcym wpływom mieszkańcy Apulii potrafili jednak przez dłuższy czas zachować polityczną i cywilizacyjną odrębność, twórczo adaptując do swoich potrzeb elementy stylu życia najpierw greckich sąsiadów, a potem rzymskich najeźdźców.