Po upadku Powstania Styczniowego władze carskie wprowadziły system represji mający na celu wynarodowienie i eliminację gospodarczą, polityczną i kulturalną mniejszości polskiej na dawnych terenach Rzeczypospolitej. Odpowiedzią Polaków był szereg inicjatyw edukacyjnych dla młodzieży polskiej, opisanych w niniejszej książce.