Media mają moc kształtowania społecznych wyobrażeń, postaw i zachowań. Mogą budować wspólnotę, wspierać powstawanie społeczeństwa obywatelskiego, lecz także generować konflikty społeczne i niepokoje. Na straży profesjonalnego dziennikarstwa i jakości przekazów medialnych stoją systemy odpowiedzialności mediów, których poszczególne elementy rzeczywiście lub pozornie oddziałują na krajowe środowiska dziennikarskie.
Polscy dziennikarze zauważają brak możliwości realizacji w sposób uczciwy i obiektywny swoich zawodowych powinności ze względu na konieczność podporządkowywania się linii programowej redakcji. Na pracę dziennikarzy negatywny wpływ wywierają bliskie relacje mediów ze światem polityki oraz pogłębiająca się komercjalizacja mediów. Troska o własny interes dziennikarzy często skutkuje lekceważeniem i nieprzestrzeganiem zasad etyki zawodowej.
W książce System odpowiedzialności mediów w Polsce na tle systemów w innych krajach zaprezentowano wyniki badań pochodzące ze 110 wywiadów z pracownikami polskich mediów. Blisko 80% z nich stwierdziło, że różne formy regulacji mediów służą ograniczaniu ich swobody, a w Polsce są dodatkowo wykorzystywane do celów politycznych. Paweł Urbaniak przedstawił autorską klasyfikację narzędzi samoregulacji mediów, biorąc pod uwagę prasę, radio, telewizję i internet. Omówił także, w jaki sposób tworzenie się systemu odpowiedzialności mediów staje się częścią dziennikarskiej kultury, która w zauważalny sposób determinuje codzienne zachowania dziennikarzy.