Wyjaśnienia niezwyczajnego przypadku historycznego pisarstwa Roberta Trąby szukać należy w specyfice jego warsztatu twórczego. Kierując się perspektywicznie wytyczonymi celami refleksji historycznej tzw. drugiego stopnia, draży zarówno przypadki zaistnienia referencji kluczowych, jak i ich aplikacji. W pewnym sensie niniejszy tom stanowi zwornik trylogii, na którą składają się dwa wcześniejsze tomy: Kraina tysiąca granic (2003) i Historia - przestrzeń dialogu (2006). We wszystkich trzech przypadkach żywioł polemiczny taktyka argumentującego ścierania się z innymi stanowiskami, dały znakomite rezultaty. Z punktu widzenia przybliżania materii historycznej, z punktu widzenia „misji dydaktycznej", tomy profesora Trąby spełniają znakomicie założony cel: pobudzanie ciekawości historycznej, wnikającej poza miałką maksymę historia magistra vitae.
Hubert Orłowski