Książka zawiera gruntowną analizę problemów wykładni i stosowania instytucji obrony koniecznej, opartą na poglądach doktryny i orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych z okresu obowiązywania aż trzech kodeksów karnych: z 1932, 1969 i 1997 r. Autor podkreśla uniwersalizm i "ponadczasowy" charakter instytucji obrony koniecznej, a zarazem zwraca uwagę na zmienne tendencje - liberalizujące (okres międzywojenny), albo zaostrzające (czasy PRL) warunki jej stosowania. Popiera aktualną tendencję do uchylenia karalności ekscesu polegającego na przekroczeniu granic obrony koniecznej w wyniku strachu lub wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami zamachu. Stąd postulat de lege ferenda, aby taką sytuację objąć klauzulą niekaralności, powodującą umorzenie postępowania karnego.

Do tekstu autorskiego dołączono zbiór tez orzecznictwa Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych wraz z informacją o miejscu ich publikacji. Powinno to ułatwiać Czytelnikowi dotarcie do interesujących go orzeczeń.