W relacjach osób wywodzących się z kresowego świata, bez względu na szerokość geograficzną - od zakoli Dniepru po ujście Dźwiny - niejako mimochodem pojawia się pewna wspólna nuta.
Tak zwane Kresy Rzeczypospolitej, ogromne, słabo zaludnione, żyzne, pocięte ważnymi szlakami komunikacyjnymi i handlowymi, stanowiły prawdziwą "Ziemię Obiecana" dla tych, którzy szukali dla siebie miejsca w świecie. Przybywali tu Polacy, Niemcy, Rosjanie, Ormianie, Żydzi, Tatarzy, Karaimi a nawet Grecy, Włosi, Francuzi czy Szkoci. Byli wśród nich kupcy, rzemieślnicy, artyści, żołnierze, urzędnicy, duchowni, lekarze, a także różnej maści obieżyświaty i wagabundy.
Głównymi ośrodkami osadnictwa były miasta.