Roman Tokarczyk jest profesorem zwyczajnym, prawnikiem i filozofem, specjalistą z zakresu historii doktryn politycznych i prawnych, filozofii prawa, etyki prawniczej, komparatystyki prawniczej, kultur prawnych i prawa amerykańskiego. Rozwija nowy nurt prawoznawstwa — biojurysprudencję. Jest autorem wielu często wznawianych prac, publikowanych w kraju i za granicą; są to m.in.: Współczesne doktryny polityczne, Filozofia prawa, Historia filozofii prawa, Prawa narodzin, życia i śmierci, Komparatystyka prawnicza, Prawo amerykańskie, Współczesne kultury prawne, Przykazania etyki prawniczej. Księga myśli, norm i rycin, Polska myśl utopijna, Biojurysprudencja. Nowy nurt jurysprudencji, Antologia anegdoty akademickiej. Opublikował także źródłowe monografie swoich rodzinnych miejscowości — Gródek i Turobin.

Od roku 1979 jest kierownikiem Katedry na Wydziale Prawa i Administracji UMCS w Lublinie i kierownikiem Katedry Prawa w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu, a w latach 1996–2000 był dziekanem Wydziału Prawa i Ekonomii Studium Generale Sandomiriense. Wielokrotny stypendysta, wykładowca i visiting professor uczelni amerykańskich, włoskich, austriackich, niemieckich, francuskich, fińskich, islandzkich, duńskich, izraelskich, hiszpańskich i południowoamerykańskich. Członek wielu krajowych i międzynarodowych akademii i towarzystw naukowych. Czynny uczestnik krajowych, międzynarodowych i światowych konferencji i kongresów naukowych. Przez studentów obdarzony tytułem honorowym Homo Didacticus. Był wybrany przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na sędziego Trybunału Stanu. Zbiera, układa, publikuje anegdoty prawnicze i akademickie. Opracowuje opinie z zakresu prawa amerykańskiego na potrzeby sądów i parlamentu.