Psychospołeczne uwarunkowania defaworyzacji dzieci i młodzieży

Książka powstała jako jeden z rezultatów działań naukowych i edukacyjnych realizowanych w ramach międzynarodowego projektu europejskiego JUDGE – Juvenile Delinquents’ Guided Education - program: Youth in Action (2008-2009). Celem projektu było opracowanie metod oddziaływań wychowawczych kierowanych do młodzieży defaworyzowanej społecznie, a także zaprojektowanie i przeprowadzenie szkoleń dla trenerów pracujących z tą młodzieżą w ośrodkach wychowawczych. W publikacji zostało zaprezentowane wieloaspektowe podejście do zjawiska defaworyzacji, obejmujące zarówno wybrane wymiary społeczne oddziaływań defaworyzujących, jak również uwarunkowania podmiotowe oraz interakcje szeroko rozumianych czynników psychospołecznych. Samo zjawisko defaworyzacji – mimo różnorakich kontekstów, w jakich jest rozpatrywane przez poszczególnych autorów – jest na poziomie pojęciowym rozumiane najczęściej jako element składowy mechanizmów dyskryminacji oraz społecznej ekskluzji. Autorzy wskazują, iż istotą defaworyzacji jest obniżanie pozycji jednostek i grup w określonym porządku społecznym, a także umniejszanie ich szans na korzystanie z należnych im praw określonych normami (formalnymi lub nieformalnymi) danej struktury społecznej. Całość publikacji ma układ problemowy złożony z trzech części. W pierwszej zaprezentowane zostały mechanizmy defaworyzacji w kontekście wybranych, istotnych dla zagadnienia sytuacji społecznych. Uwzględniony został zarówno psychologiczny punkt widzenia (spojrzenie na obiekt oddziaływań defaworyzacyjnych przez pryzmat jego poczucia własnej wartości), poprzez podejścia pedagogiczne (spojrzenie na społeczny problem dzieci ulicy oraz postawy wobec niepełnosprawności), aż po ujęcie problemu z poziomu oddziaływań instytucjonalnych. Uwzględnione zostały także kwestie otyłości oraz wykluczenia cyfrowego – jako społeczne konteksty oddziaływań defaworyzujących. Druga część pracy opiera się na rozważaniach skoncentrowanych wokół środowiska szkoły. Uwzględnione w niej zostały zagadnienia związane z defaworyzacją uczniów z określonymi problemami (zachowania agresywne, nadpobudliwość psychoruchowa), jak również sformułowane zostały wytyczne określające kierunki profilaktyki. Trzecia część koncentruje się na różnych formach szeroko rozumianej społecznej profilaktyki defaworyzacji. Rozważania w tej części mają charakter zarówno ideowy (problematyka równości szans), jak i odwołują się do zaprezentowania konkretnych metod i form pracy, możliwych do zastosowania na różnych poziomach profilaktyki defaworyzacji (kampanie społeczne, psychoedukacja, tutoring, survival oraz oddziaływanie poprzez sztukę). Ponadto został zaprezentowany system pomocy ofiarom grup destruktywnych jako osobom uwikłanym w wielokierunkowe relacje defaworyzujące.