Fundamentalizm i kultury

Zebrane w tym tomie teksty zostały przedstawione na III Interdyscyplinarnej Konferencji "Problemy współczesnej kultury". Konferencje te, organizowane od kilku lat przez Instytut Politologu, Instytut Stosunków Międzynarodowych oraz Instytut Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, mają za zadanie analizę najważniejszych problemów współczesnej kultury. W trzeciej edycji tej konferencji obszarem zainteresowań stał się właśnie fundamentalizm. Wybór tematu związany jest nie tylko z coraz częstszymi problemami, jakie stawia fundamentalizm współczesnej kulturze, lecz również z częstym myleniem poszukiwania fundamentu, zasad, ważności właśnie z fundamentalizmem. Coraz częściej wobec tych, którzy dostrzegają inne kategorie ważności niż jedynie subiektywnie obowiązujące, wysuwa się zarzut fundamentalizmu. Prowadzi to do odrzucenia takich poszukiwań, swoistego zafałszowania i traktowania świata ważności jedynie w kategoriach historycznej i subiektywnej żywotności. W imię walki z fundamentalizmem detronizuje się wartości, ważności i cały świat regulujący nasze życie.
Lecz obok tej błędnej identyfikacji fundamentalizmu, łatwo dostrzec we współczesnej kulturze postawy, które budzą lęk, mieszając prawdę z doczesnym jej wyrazem, podnosząc skończoność do ważności wiecznej, przyjmując w imię tych prawd wrogą postawę wobec całego świata i odrzucając dialog.

Jak prowadzić dialog z tymi, którzy nie chcą dialogu? Czy konferencja ta odpowiedziała na to pytanie? Pierwszym krokiem wydaje się taka postawa, w której rozmowę z "fundamentalizmem" przemieni się w rozmowę z "fundamentalistami". Tylko w ten sposób, gdy zamiast niebezpiecznej ideologii dostrzega się konkretnych ludzi, którzy właśnie tak szukają bezpieczeństwa dla swego życia, otwiera się pole do dyskusji.