Roman Tokarczyk jest profesorem zwyczajnym, prawnikiem i filozofem, specjalistą z zakresu historii doktryn politycznych i prawnych, filozofii prawa, etyki prawniczej, komparatystyki prawniczej, kultur prawnych i prawa amerykańskiego. Rozwija nowy nurt prawoznawstwa – biojurysprudencję.
Jest autorem wielu często wznawianych prac, publikowanych w kraju i za granicą, a wśród nich książek: Współczesne doktryny polityczne (1971, wyd. XV 2008), Etyka prawnicza (1994, wyd. IV 2009), Komparatystyka prawnicza (1989, wyd. IX 2008), Współczesne kultury prawne (2000, wyd. VII 2008), Prawo amerykańskie (1996, wyd. X 2009), Prawa narodzin, życia i śmierci (1984, wyd. IX 2009), Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku (2008), Biojurisproudence. Foundations of Law for the Twenty-First Century (2008), Antologia anegdoty akademickiej (2006, wyd. II 2009). Opublikował również źródłowe (także wznawiane) monografie swoich rodzinnych miejscowości – Gródek i Turobin.

Od roku 1979 jest założycielem i kierownikiem Katedry na Wydziale Prawa i Administracji UMCS w Lublinie, a od roku 2006 również kierownikiem Katedry Prawa w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu. Przez kilka lat wykładał w Wyższej Szkole Handlowej w Radomiu, w latach 1996–2000 był dziekanem Wydziału Prawa i Ekonomii Studium Generale Sandomiriense. Wielokrotny stypendysta, wykładowca i visiting professor uczelni amerykańskich, włoskich, austriackich, niemieckich, francuskich, hiszpańskich, fińskich, islandzkich, duńskich, izraelskich i południowoamerykańskich. Czynny uczestnik krajowych, międzynarodowych i światowych konferencji i kongresów naukowych. Przez studentów obdarzony tytułem honorowym Homo Didacticus. Był wybrany przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na sędziego Trybunału Stanu, a przez mieszkańców Lublina na radnego Miejskiej Rady w Lublinie. Przez kilkanaście lat sprawował funkcję pełnomocnika do spraw współpracy UMCS z Wyższą Szkołą Lotniczą w Lublinie. Opracowuje opinie z zakresu prawa amerykańskiego na potrzeby parlamentu, sądów i administracji.