Serenus Zeitblom, przyjaciel i powiernik genialnego kompozytora, Adriana Leverkühna, przystępuje do spisania żywota Adriana. Wspomnieniowa biografia kompozytora nasycona jest aktualną refleksją nad podobieństwem historii Adriana i historii narodu niemieckiego.
Doktor Faustus już od chwili powstania - a nawet wcześniej jeszcze, w trakcie prezentowania fragmentów powieści - stał się jednym z ważniejszych punktów w powojennej dyskusji na temat niemieckiej tożsamości. Dyskusja ta trwa do dzisiaj; do dzisiaj też książka Tomasza Manna odgrywa w niej istotną rolę. Ale obok tej dyskusji toczy się inna: to dyskusja na temat autonomii sztuki, suwerenności literatury. I tu również powieść autora Wybrańca odgrywa role znaczącą: ta książka bardziej niż wszystkie inne jego dokonania skupia uwagę na etycznym wymiarze dzieła literackiego.