Unijne rozporządzenie spadkowe Nr 650/2012 Komentarz

W krajach Unii Europejskiej od 17.8.2015 r. zacznie obowiązywać rozporządzenie unijne z Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 650/2012 z 4.7.2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.Urz. UE L z 2012 r. Nr 201, s. 107 ze zm.), co zrewolucjonizuje międzynarodowe prawo spadkowe. Reguluje ono:

materię jurysdykcji oraz prawa właściwego;
uznawanie i wykonywanie orzeczeń;
przyjmowanie i wykonywanie dokumentów urzędowych w transgranicznych sprawach spadkowych;
a także ustanawia nowy instrument – europejskie poświadczenie spadkowe.

Szereg przepisów wprowadzanych przez rozporządzenie ma charakter dyskusyjny, na tle ich stosowania pojawić może się mnóstwo wątpliwości. Wychodząc im naprzeciw Autorzy zdecydowali się na próbę skomentowania tej regulacji, mając przy tym świadomość, iż praktyka na tle tego aktu dopiero się wykształci. W związku z powyższym, autorzy sięgają do korzeni ratio legis obowiązujących przepisów, aby omówić zamiary ustawodawcy unijnego oraz zaproponować rozwiązanie przyszłych, spodziewanych problemów interpretacyjnych, ponieważ polski ustawodawca nie uchwalił jeszcze żadnych aktów prawnych, mających na celu umożliwienie wykonania postanowień tego rozporządzenia, z uwagi na zbliżający się dzień wejścia w życie, autorzy zdecydowali się w swoich rozważaniach uwzględnić projekt ustawy opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji, datowany na dzień 26.1.2015 r., nad którym prace legislacyjne nadal trwają. Jednakże, fakt iż powstała publikacja jest dziełem współautorskim, skupiającym przedstawicieli z różnych ośrodków naukowych, praktyków, w tym sądu i notariatu, daje gwarancję rzetelnego oraz kompleksowego omówienie zakresu rozporządzenia, poprzez opracowanie zagadnień dotyczących:

właściwości organów w sprawach spadkowych w państwach członkowskich (niniejsze rozporządzenie stosuje się do dziedziczenia majątku po osobach zmarłych; nie stosuje się go do spraw podatkowych, celnych ani administracyjnych);
jurysdykcji (ogólnej, stwierdzenie braku jurysdykcji, jurysdykcji opartej na wdaniu się w spór; dodatkowej, forum necessitatis, ograniczenia postępowania, badania jurysdykcji, środków tymczasowych i środków zabezpieczających);
prawa właściwego (wybór prawa, zakres stosowania prawa właściwego, rozrządzenie na wypadek śmierci inne niż umowy dotyczące spadku, umowy dotyczące spadku, ważność rozrządzeń na wypadek śmierci, śmierć jednoczesna, spadek bezdziedziczny);
uznawania, wykonalności i wykonywania orzeczeń (podstawy nieuznania orzeczenia, zawieszenie postępowania o uznawanie, ustalanie miejsca zamieszkania, procedura, odmowa lub uchylenie stwierdzenia wykonalności, częściowa wykonalność);
dokumentów urzędowych i ugód sądowych (przyjmowanie dokumentów, wykonalność dokumentów i ugód)
europejskiego poświadczenia spadkowego (ustanowienie, wniosek o wydanie poświadczenia, rozpatrzenie wniosku, treść poświadczenia, skutki poświadczenia, zawieszenie skutków poświadczenia).

Głównym zadaniem Komentarza będzie zatem wyjaśnienie praktycznych problemów, wynikających ze stosowania unijnego rozporządzenia, ale także uświadomienie jak istotne wprowadzi ono zmiany w polskim ustawodawstwie. Ponadto, ze względu na możliwe fuzje przyszłych spadkodawców i spadkobierców, a także organów stosujących prawo spadkowe, prezentowana publikacja będzie dokładnie tłumaczyć nową rzeczywistość prawnospadkową, w której znajdą się od sierpnia 2015 r.

Dlatego też niniejsza publikacja kierowana jest zarówno do adwokatów, notariuszy, prokuratorów, radców prawnych, sędziów, urzędników jak i przyszłych spadkodawców zainteresowanych poprawnym rozporządzeniem majątkiem na wypadek śmierci oraz spadkobierców, ale także może być przydatna jako literatura uzupełniająca dla studentów.