Współczesne dylematy resocjalizacyjne w stronę twórczej resocjalizacji Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Markowi Konopczyńskiemu

W rozważaniach opisujących koncepcję twórczej resocjalizacji i jej praktyczne zastosowania występują trzy kluczowe zagadnienia, określające zarówno jej założenia teoretyczno-metodologiczne, jak i – wyrastające z nich – oddziaływania resocjalizacyjne. Należą do nich: twórczość, resocjalizacja i tożsamość.
Stymulowanie rozwoju struktur poznawczych i twórczych człowieka poprzez określone formy aktywności, pozwala wychowawcy rozwijać potencjały nieprzystosowanych społecznie podopiecznych i realizować proces ich resocjalizacji oparty na kreowaniu nowej tożsamości. Wykorzystanie tkwiących w każdej osobie potencjałów kreacyjnych, stanowi optymalny sposób rozwiązywania sytuacji problemowych, podejmowania alternatywnych ról społecznych i budowania nowej tożsamości, wypełnionej nową treścią oraz odmiennym niż dotąd, spojrzeniem na rzeczywistość. Rozwijane umiejętności wpływają z kolei na relacje społeczne i kształtują właściwy stosunek do otaczającego świata. Wszystko to pozwala resocjalizowanemu odnaleźć swoje miejsce w środowisku, a otrzymane kompetencje wykorzystać do radzenia sobie z różnorodnymi sytuacjami życiowymi w sposób poprawny oraz zgodny z oczekiwaniami społecznymi. Z punktu widzenia omawianej koncepcji, w procesie readaptacji i reintegracji społecznej, najważniejsze jest wyposażenie nieprzystosowanych w nowe indywidualne i społeczne kompetencje w obszarze społecznym i cywilizacyjno-kulturowym. Powstałe wytwory w trakcie pracy twórczej przybliżają człowieka do świata kultury, nauki, sztuki, sportu i pogłębiają jego percepcję, wyobraźnię, sposób myślenia oraz rozwijają wrażliwość. Redukowanie nieprzyjemnych odczuć, zaburzających obraz świata, poprzez poszukiwanie i aktywizację zasobów wewnętrznych człowieka, stanowi istotę autokreacji nowej tożsamości. Dostarczanie jednostce wspierających informacji przyczynia się z kolei do jej pełnego zaangażowania w podejmowanie zmian i nabywanie indywidualnych oraz społecznych kompetencji, niezbędnych do uczestnictwa w życiu społecznym. W ten sposób, w toku twórczej resocjalizacji, odbywa się proces destygmatyzacji jednostki, polegający na czasowym doświadczaniu przez nią istnienia dwóch tożsamości: aktualnej – pozytywnej i poprzedniej – negatywnej, aby w konsekwencji wzmocnić i utwierdzić ją w poprawnych poczynaniach.