Wiek (nie)męski

Tom szkiców Gabrieli Matuszek zawiera teksty publikowane w ciągu kilkunastu lat i obejmuje bogaty wachlarz zagadnień. Książka składa się z kilku kręgów tematycznych. Pierwszy, zatytułowany Męskość i polityka, najbardziej obszerny, zawiera teksty poświęcone porównawczej analizie ważnych powieści polskich i europejskich, podejmujących istotne tematy społeczne, polityczne i egzystencjalne (M. Houellebecqa, J.M. Coetzeego, G. Grassa, B. Schlinka, H.U. Treichela, S. Chwina, A. Libery, P. Huellego), jak również interpretacje utworów Macieja Słomczyńskiego i Szczęsnego Wrońskiego, których tematem jest rozpoznanie mechanizmów politycznego zniewolenia. Autorkę interesuje zagadnienie, czy i na ile literatura może być narzędziem ocalenia zdegradowanego świata, czy potrafi jeszcze podejmować wielkie moralne tematy, obnażać prawdy prywatnej i zbiorowej biografii, pokazywać mechanizmy polityki (oraz jej związki z erotyką) – i w jaki sposób to robi.

W drugiej części, zatytułowanej Wyobraźnia i poezja, zawarte zostały interpretacje książek, która Autorka uważa za warte wprowadzenia w szerszy czytelniczy obieg. Jest tu mowa m.in. o znakomitej a niedocenionej pisarce Katarzynie Turaj-Kalińskiej, świetnej poezji Józefa Kurylaka i Wiesława Kulikowskiego, interesującej nowatorskiej propozycji Michała Zabłockiego czy fascynującej powieści Brygidy Helbig Inna od siebie.

Kolejna część książki przedstawia fenomen pierwszej w Polsce „szkoły pisarzy” (Studium Literacko-Artystycznego działającego na Uniwersytecie Jagiellońskim od 1994 r.), której Autorka jest założycielką i którą do dziś kieruje. Znalazły się tu dwa interesujące wywiady oraz obszerny szkic poświęcony historii studium, którego wykładowcami byli najwybitniejsi polscy twórcy i krytycy, a wielu wychowanków zdobyło prestiżowe nagrody literackie. Rozdział Uczniowie poświęcony jest omówieniom książek absolwentów i absolwentek SLA, znacząca część przypada tu na promowanie debiutów.

Ważnym tematem książki jest także twórczość wybitnego tłumacza literatury polskiej, Henryka Bereski, omawiana w szkicach poświęconych jego biografii, działalności translatorskiej oraz poezji. Istotne miejsce zajmuje tu również zapis wywiadu udzielonego Autorce w 1996 r.

Ostatnia część, O sztuce, zawiera trzy obszerne eseje poświęcone malarstwu artystów wyznaczających różne przestrzenie myśli, wyobraźni i techniki malarskiej: Janowi Vermeerowi, Andy’emu Warholowi i Grzegorzowi Stecowi.

Książkę zamyka posłowie pióra Wojciecha Kudyby.