Uchodźstwo polskie w Rosji w latach I wojny światowej

Jednym z najbardziej negatywnych następstw wojny totalnej, która z każdym miesiącem trwania konfliktu zbrojnego coraz dotkliwiej doświadczała uwikłanie w nią nacje, okazały się przymusowe przemieszczenia dziesiątek a nawet setek tysięcy mieszkańców ziem polskich, uchodzących przed konfliktem lub zmuszonych (niejednokrotnie siłą, wbrew własnej woli) do opuszczenia domów rodzinnych i ojczyzny. W procesie tym, zainicjowanym już w 1914 r., kiedy to masowo uciekali mieszkańcy wschodniej Galicji oraz (w znacznie mniejszym stopniu) guberni Królestwa Polskiego, w 1915 r. uczestniczyło tysiące polskich poddanych Mikołaja II. Fatalne w skutkach rozkazy rosyjskich władz wojskowych zaważyły na losie wielu Polaków, którzy opuszczali domy, by rozpocząć przymusowe uchodźstwo. W głąb Rosji, jak się przyjmuje w literaturze przedmiotu, udało się około miliona polskich uchodźców [...] Powstanie tej publikacji nie byłoby możliwe bez dokonywanego w latach wojny fotograficznego dokumentowania przymusowego uchodźstwa. Zadania te realizowały polskie organizacje niesienia pomocy ofiarom wojny oraz redakcje polskich czasopism działające w Rosji w latach 1914-1918. Zdjęcia, które zamieszczono w niniejszym albumie, odsłaniają ten wielki wysiłek polskich organizacji udzielających pomocy np. przez zakładanie ochron oraz szkół dla dzieci i młodzieży, tworzenie przytułków dla starców.