Zbiór artykułów ukazujących kierunki rozwoju współczesnej polityki penitencjarnej i nowe problemy związane z wykonywaniem kary pozbawienia wolności, które w Polsce pojawiły się w związku z przemianami ustrojowymi ostatnich 25 lat, a w świecie – w związku z dążeniem do jak najszerszego uwzględniania praw człowieka w postępowaniu ze skazanymi. Politykę penitencjarną przedstawiono jako wiedzę należącą do szeroko pojętej humanistyki i czerpiącą z niej inspiracje, ponieważ ostatnio w literaturze pojawia się tendencja do identyfikowania polityki penitencjarnej z dogmatyką i doktryną prawa karnego wykonawczego, co ogranicza jej zakres przedmiotowy do jurydycznych aspektów wykonania kary.
Autorzy zwracają uwagę na przesłanki aksjologiczne, procesy społeczne, zmiany kulturowe i rozwiązania praktyczne, które sankcjonują normy prawa karnego wykonawczego oraz zasady postępowania ze skazanymi.

Zakład Prawa i Polityki Penitencjarnej został powołany do życia w październiku 1962 roku na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego z inicjatywy Profesora Stanisława Walczaka. Był to pierwszy w Polsce ośrodek naukowo-badawczy zajmujący się problematyką więziennictwa, usytuowany w strukturach uniwersyteckich. W ten sposób spełnił się postulat wielu pokoleń penitencjarystów, którzy od połowy XIX wieku usilnie zabiegali o nadanie tej dziedzinie wiedzy rangi samodzielnej dyscypliny naukowej oraz wprowadzenie jej do grona nauk humanistycznych i programów kształcenia akademickiego. Niespełna trzy lata później Zakład o tej samej nazwie został erygowany na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, również staraniem Profesora Stanisława Walczaka, który był nie tylko jego kierownikiem, lecz także nauczycielem i patronem wykształconej na wyższych uczelniach generacji penitencjarystów.
W 1972 roku Zakład wszedł w skład nowo powołanego wtedy w Uniwersytecie Warszawskim Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, gdzie po dziś dzień jego pracownicy kontynuują rozpoczęte przed 50 laty dzieło.