LTI Notatnik filologa

Victor Klemperer (1881–1960) – Żyd konwertyta na protestantyzm, ochotnik cesarskiej armii, który uważał się za Niemca, ale musiał nosić żółtą gwiazdę, choć przetrwał czasy nazizmu dzięki aryjskiej żonie, przeciwnik hitlerowskiego totalitaryzmu, który po wojnie przystał do innego totalitaryzmu w NRD – jest skomplikowaną soczewką odzwierciedlającą dramatyczne dzieje Niemiec w XX wieku. W latach 20. był profesorem romanistyki w Dreźnie. Jako Żyd stracił pracę w czasach nazistowskich, a potem, jak wszyscy Żydzi, nawet prawo do korzystania z bibliotek publicznych, wreszcie dom. Pod koniec wojny w ostatniej chwili zdołał uniknąć wywózki do kacetu. Cała ta trauma wypełnia karty niniejszej książki, szczególnego „notatnika filologa” analizującego LTI, lingua tertii imperii, język Trzeciej Rzeszy. Jest to książka szczególna: analiza języka nazizmu, a zarazem relacja z własnych i cudzych doświadczeń. Język ten, pojęty tutaj jako wszystko, przez co wyraża się nazizm, a więc także zjawiska niewerbalne, zostaje poddany analizie, która okaże się potem prekursorska jako początek socjolingwistyki. Dla zwykłego czytelnika wszakże podstawowy walor tej książki to autentyczność dokumentu historycznego. Nawet przywołane tu rozmowy są wiernie oddane, gdyż autor przez całe dorosłe życie prowadził dziennik, w którym wszystko od razu zapisywał. W 1995 roku w Niemczech ukazał się jego fragment obejmujący lata 1933–1945, zapewniając autorowi pośmiertnie ogromną popularność. "LTI" i dziennik czynią Klemperera podstawowym świadkiem epoki nazizmu i powszedniości prześladowań Żydów w Niemczech.