Zbiór rozproszonych dotychczas w czasopismach i książkach zbiorowych szkiców wybitnego historyka XIX i XX wieku – Jerzego Jedlickiego (1930-2018). W książce tej Jedlicki podejmuje m.in. fundamentalną kwestię, na ile żyjący przedstawiciele jakiejś społeczności ponoszą moralną odpowiedzialność (nie winę, lecz odpowiedzialność) za czyny tejże społeczności, dokonane w poprzednich epokach? Podobnie jak w większych pracach, tak i w drobniejszych studiach Jedlickiego interesowały sposoby myślenia i odczuwania ludzi dawnych epok. Interesowały go też jednostki, w różnych okolicznościach stające przeciw prądowi opinii publicznej; fascynowały go problemy związane z peryferyjnym położeniem Polski w Europie w różnych epokach historycznych.
Jedlicki potrafił łączyć talent literacki z pogłębioną refleksją historyczną, swe eseje adresował nie tylko do historyków, lecz do wszystkich zainteresowanych zjawiskami kulturowymi i społecznymi.