Czytane pod skreśleniem. Sienkiewiczowskie bruliony nowel jako wskazówki do analizy procesu twórczego

Rozprawa Agnieszki Kuniczuk-Trzcinowicz poświęcona rękopisom Sienkiewiczowskiej nowelistyki, należy do prac, które łączą dokładną wiedzę o pisarzu z wysoką świadomością metodologiczną (…). Otrzymaliśmy wnikliwą, kompetentną i oryginalną rozprawę pod wieloma względami odkrywającą zupełnie nowe aspekty twórczości Sienkiewicza i jego pracy nad tekstem. Co więcej, potwierdzającą – dotychczas raczej intuicyjne i jednostronne – przekonania o warsztacie twórcy, w którym na plan pierwszy wysuwało się zmaganie z materią słowa i zdania. I wbrew przeświadczeniu, że utwór Sienkiewicza był gotowy „w głowie” pisarza i pojawiał się od razu w formie prawie gotowej wymagającej jedynie stylistycznej kosmetyki, autorka pracy udowodniła – ponad wszelką wątpliwość – że było inaczej. Pokazała na wybranych przykładach – z jakim trudem dochodził pisarz do ostatecznej wersji swoich utworów, przez jakie kolejne fazy przechodził tekst, zanim stał się wersją ostateczną.


Prof. dr. hab. Tadeusz Bujnicki



Agnieszka Kuniczuk jest wytrawnym badaczem charakteru pisma Sienkiewicza, potrafi odczytać to, co dla innych jest nieczytelne. Wkład pracy własnej w tym zakresie jest pionierski. Pionierskie są też ustalenia, dzięki którym otwierają się nowe możliwości interpretacji nowel pisarza. Fachowiec – w profesjonalny sposób – zbadał materiały, które od ponad stu lat czekały na badacza. (…) Zagadnienia czysto tekstologiczne komentowano w kontekście kulturowym, w zasadzie historyczno-kulturowym. Komentarze historyczne, np. wyjaśniające wątpliwe kwestie związane z Koronowem lub z kulturą islamu, są nie tylko ważne i ciekawe, ale wyznaczają autorce istotne miejsce wśród interpretatorów pisarstwa Sienkiewicza, gdyż przy okazji namysłu nad powodem przeredagowania jakiejś frazy autorka w sposób erudycyjny tłumaczy dany fragment tekstu od strony treści. Analiza kolejnych zapisów, skreśleń, nadpisów jest – sama w sobie – fascynująca.


Prof. dr. hab. Tadeusz Budrewicz