Ćwiartowanie

Ten tom krótkich esejów i aforyzmów Emila Ciorana (1911–1995) został opublikowany w 1979 roku i jest pesymistyczno-nihilistyczną refleksją filozofa nad ludzkością, historią i nad sobą. W wieku 68 lat powraca on do swojego życia i stawia diagnozę człowiekowi jako takiemu. Nie jest to jednak refleksja teoretyczna w zwykłym sensie. Cioran był specyficznym egzystencjalistą wśród francuskich egzystencjalistów powojnia. Jeśli teoretyzuje, to zawsze wychodząc od siebie i, trzeba przyznać, najbardziej zajmujący jest tam, gdzie pisze o sobie: „Niczego, czym się zajmowałem, o czym mówiłem przez całe życie, nie sposób oddzielić od tego, co przeżyłem. Nic nie zmyśliłem, byłem tylko sekretarzem swych doznań”, podsumowuje. Wbrew tendencjom modernizmu stwierdza w tym kontekście: „Biada książce, którą można czytać, nie zastanawiając się cały czas nad autorem”. Jego pisarstwo jest autoterapią, mizantropia formą zdrowego rozsądku, pesymizm wyrazem zachwytu nad życiem, nihilizm odpowiedzią na to, co wymyka się słowu. I właśnie ta „otchłań” w człowieku przewija się przez cały tom jako ostateczna instancja rozważań nad historią i ludzkim uwikłaniem w nią, nad brakiem wiary i tęsknotą do niej. „Ćwiartowanie”, które po francusku oznacza też rozdzieranie, a nawet torturę rozrywania końmi, sygnalizuje tu rozdarcie między pragnieniem wiary i sensu a poczuciem absurdu wszelkich religii i zwątpieniem w jakiekolwiek poznanie. Rozkrok nad otchłanią.