Autonomia osób ze spektrum autyzmu. Predyktory psychospołeczne

Książka ma nowatorski charakter i może być źródłem wiedzy nie tylko dla badaczy problematyki, ale również studentów, a nade wszystko może być pomocna dla rodziców w ich codziennym zmaganiu się z trudnościami dziecka. Myślę też, że może być znakomitym źródłem wiedzy dla wszystkich tych, dla których autyzm, chociażby z racji zatrudniania takich osób, stanowi problem. Będzie dla nich cenną wskazówką, jak rozumieć „autystyczny umysł”. Warto podkreślić, że obecnie na rynku wydawniczym nie ma podobnej publikacji dedykowanej tej grupie osób. Część badawcza to najciekawszy fragment książki. Autorka wyraźnie rozumie zagadnienie i konsekwentnie, krok po kroku, wprowadza czytelnika w analizę wyników badań własnych. To, co uważam za duży walor tej monografii, to jednorodność i prosta forma graficzna, co daje przejrzystość i czytelność opisu w tabelach. Jest to książka nowatorska i potrzebna dla wszystkich osób zainteresowanych tą tematyką. Nie mam wątpliwości, że stanowi ona wartościowe źródło wiedzy – ważnej, a w wielu wypadkach mało znanej w odniesieniu do samej problematyki budowania autonomii osób z autystycznego spektrum.

prof. zw. dr hab. Małgorzata Sekułowicz, AWF we Wrocławiu

Książka jest próbą empirycznego zmierzenia się z kluczowym w teleologii współczesnej pedagogiki specjalnej pojęciem autonomii osób z niepełnosprawnością. Zainteresowania Autorki skupiły się na dorosłych osobach ze spektrum autyzmu. Pojęcie autonomii jest bardzo ważne w pedagogice specjalnej i gości w jej dyskursie nie od dziś, choć przyjmowało także postać innych konstruktów (podmiotowość, sprawczość, samodzielność, samostanowienie, samorzecznictwo, samorealizacja itp.). W dziele Autorki pojawiło się uporządkowanie teoretyczne, a stworzona sieć powiązań między nimi, wyprowadzona z konkretnej teorii naukowej, tworzy strukturę użyteczną w praktyce oddziaływań pedagogicznych. Ukazuje korzenie różnych podejść do kwestii autonomii człowieka i powiązania między nimi, nie gubiąc przy tym przewodniego wątku pedagogicznego i znaczenia autonomii w życiu osoby z niepełnosprawnością. Doświadczenie praktyczne zapewne odgrywa również znaczącą rolę w dokonywanych wyborach. To duża zaleta tej książki, gdyż bardzo brakowało w pedagogice specjalnej takiego porządkującego tę tematykę dzieła. Dokonuje twórczego zadania analizy obrazu osoby ze spektrum autyzmu z perspektywy różnych modeli niepełnosprawności wynikających z koncepcji teoretycznej Priestleya: indywidualistyczno-materialistycznego, indywidualistyczno-idealistycznego, społeczno-kreacyjnego oraz konstruktywistycznego. Ważne, że Autorka znajduje w tej klasyfikacji miejsce dla modelu bio-psycho-społecznego. Kwestia modeli niepełnosprawności jest bardzo ożywiona we współczesnym dyskursie pedagogiki specjalnej, a ukazanie, jak wybrane ujęcia teoretyczne „pracują” na rzecz zrozumienia w danej dziedzinie wybranego wycinka rzeczywistości, jest ważnym zadaniem koncepcyjnym dla badaczy. Wysoko oceniam takie podejście.

dr hab. Dorota Podgórska-Jachnik, prof. UŁ, prof. UKW