Najważniejszy w dorobku nowelistycznym pisarki i oceniony przez krytykę literacka jako arcydzieło, zbiór ośmiu opowiadań, ukazujący świat zapamiętany z dzieciństwa, ale widziany nie z perspektywy dworu, lecz służby folwarcznej, służących, owczarza, świniarki, stangreta, bandosów. Poprzez sprawy ich życia poruszyła Dąbrowska najważniejsze zagadnienia życia ludzkiego w jego przebiegu, takie jak namiętną miłość, samotność i poszukiwanie sensu istnienia, gorycz starości i dramat śmierci. Pokazała jak godność człowieka wychodzi zwycięsko z walki z losem, niezależnie od tego, czy człowiek ów pochodzi z wyżyn społecznych, czy "stamtąd".
Czyta: Marek Konopczak