Polska dramatyczna Dramat i dramatyzacje w XX wieku

Przedmiotem badań przedstawionych w zbiorowej publikacji Polska dramatyczna 1 są przede wszystkim utwory dra­matyczne, które powstały z myślą o teatrze instytucjonalnym. Oczywiście nie zawsze weszły one w skład scenicznego kanonu jako takiego czy choćby w skład kanonu ich własnej epoki, a bywało, że nawet nie docze­kały się premiery. Albo wręcz przeciwnie. Mimo sukcesów, i to nawet na europejskich scenach, nie zostały wydane drukiem i jako rękopisy czy maszynopisy teatralne popadły nieodwołalnie w zapomnienie. Tak stało się choćby w wypadku popularnego w latach międzywojnia dramatu Carewicz Gabrieli Zapolskiej, który dopiero w tym roku trafił do rąk czy­telników. Nie bez przyczyny przywołujemy przykład tej właśnie sztuki. Choć bowiem zamierzonym polem naszych badań są dzieje dramatu od chwili powstania teatru w Polsce jako instytucji publicznej w 1765 roku, to przecież z pełną świadomością rozpoczęliśmy je od dokładniejszego przyjrzenia się ubiegłemu stuleciu. Nie oznacza to jednak, że w plano­wanej za kolejne półtora roku książce Polska dramatyczna 2 zajmiemy się głównie XIX stuleciem, respektując tym samym tradycyjny podział na epoki i stulecia, dyktowany zwykle przez historyków i wybrane przez nich na cezury kluczowe dla danego kraju i/czy kontynentu wydarzenia historyczne. Jak nam się wydaje, dynamika omawianych przez nas zjawisk dramatyczno-teatralnych domaga się zupełnie czegoś innego. Dlatego w kolejnym tomie nie pominiemy XX wieku, lecz potraktujemy go na tych samych prawach, co poprzedzający go wiek XIX, żeby przyjrzeć się przemianom repertuaru wyobrażeń o Polsce jako wspólnocie w perspek­tywie zwanej long durée – istnienia teatru jako instytucji od 1765 roku. Oczywiście, także w planowanym drugim tomie Polski dramatycznej za­chowamy dominujące i tutaj spojrzenie wstecz z klarownie deklarowanego i akcentowanego, dzisiejszego punktu widzenia.