Mit, magia, manipulacja i orbis interior śląska sztuka nieelitarna

Na wiosnę 2004 r. otrzymałem propozycję napisania specyficznego przewodnika po śląskiej sztuce nieelitarnej. Zadaniem jego było towarzyszyć wystawie ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Zabrzu, która latem owego roku odbyła się w Muzeum Polskim w Raperswil, w Szwajcarii. Pomysłodawcy tegoż przedsięwzięcia, dr. Marianowi G. Gerlichowi chodziło o opracowanie, będące w szerokim kontekście kulturowo-artystycznym charakteryzacją istoty zjawiska, jakim była i jest śląska sztuka nieelitarna. I to w dwu wymiarach: uniwersalnym i regionalnym. Do tego w formie mocno skondensowanej, co przy nieco szalonym terminie, całość plasowało gdzieś w pobliżu kwadratury koła.
W tym miejscu składam podziękowanie dr. Marianowi G. Gerlichowi, bez którego inspiracji i zachęty zapewne nie podjąłbym się napisania tej książki. Moja satysfakcja autorska polega na tym, iż wystawy dawno już nie ma, a książka zaczęła żyć własnym życiem. Od dłuższego czasu otrzymuję sygnały z kraju i nie tylko, wręcz dopominające się jej wznowienia, sugerujące rozbudowanie treściowe i dopełnienie materiałem ilustracyjnym. (W pierwszej edycji wydawca nie uwzględnił potrzeby uzupełnienia tekstu ilustracjami). Ponieważ książka koncepcyjnie plasuje się na pograniczu antropologii kultury, historii sztuki i regionu, zdecydowałem się, w oparciu o własne archiwum badawcze, na nieznany powszechnie, zróżnicowany treściowo i formalnie, wybór ilustracji dowodnie ukazujących konteksty kulturowe, a właściwie subkulturowe a także fascynacje metafizyczne i inne – stanowiące bezpośrednie podglebie malarstwa, grafiki czy rzeźby.