Autor postawił sobie za cel zbadanie, w jakich okolicznościach i z jakich powodów w latach 1944-1989 szkoła, nauczyciel i uczeń z terenu Lubelszczyzny mogli znaleźć się w sferze zainteresowań organów bezpieczeństwa państwa, w jaki sposób inwigilowano środowisko oświatowe, jak budowano w nim agenturę, jak postępowano z niepokornymi i nieposłusznymi, a także jakie były stosunki administracji oświatowej i kierownictwa szkół z aparatem bezpieczeństwa. Skala i zakres rozpracowywania oświaty przez aparat bezpieczeństwa potwierdzają tezę, że szkoły i nauczyciele traktowani byli przez władze jako jeden z filarów systemu, obarczony istotnym zadaniem - kształtowaniem u młodych ludzi materialistycznego światopoglądu, zaangażowania w budowę socjalizmu i wspierania polityki partii. Zaprezentowane przykłady działań organów bezpieczeństwa wobec oświaty na Lubelszczyźnie dobitnie świadczą o tym, że praca szkół i nauczycieli była nadzorowana i sterowana nie tylko przez administrację oświatową i partyjną, lecz także przez te organy.