Książka zawiera

* Zbiór przekładów tekstów, składających się na polemikę między Iwanem Gagarinem i Aleksym Chomiakowem, oraz nowy przekład programowego traktatu Gagarina „Czy Rosja będzie katolicka?”
*
Obszerne studium polemiki, która doprowadziła do stworzenia przez Chomiakowa „idei sobornosti”.
* Prezentację sylwetki Iwana Gagarina SJ, rosyjskiego propagatora pojednania Kościołów katolickiego i prawosławnego.
* Analizę poglądów eklezjologicznych Chomiakowa z katolickiego punktu widzenia.
* Przedstawienie dziewiętnastowiecznej rosyjskiej idei ekumenicznej na tle angielskiego ruchu oksfordzkiego.
* Omówienie poglądów Iwana Gagarina na tle kontrrewolucyjnej myśli religijnej.



Prezentowany w niniejszej książce zestaw tekstów dwóch rosyjskich adwersarzy – katolika i wyznawcy prawosławia, kapłana i świeckiego teologa – stanowi intrygujący rozdział dziejów rosyjskiej myśli religijnej. Myśli poprzedzającej i kształtującej preekumeniczne koncepcje Sołowjowa. Ale nie tylko z tego powodu jest – niestety niedokończona – dysputa między Gagarinem z Chomiakowem warta szerszego poznania. Jak się bowiem wydaje, stanowi ona wartość samą w sobie, a także ciągle zachowuje swą doniosłość zarówno ze względów historycznych (dla badaczy myśli rosyjskiej, historii ruchu ekumenicznego, historii teologii, a zwłaszcza eklezjologii), jak i bogactwa poruszonej w niej idei.

(Leszek Augustyn)