Wybitny historyk w książce „Polska pamięć. O historii i polityce historycznej” po raz kolejny zabiera nas w podróż po historii Polski – od chrztu Mieszka I, a tym samym całego państwa Polan, przez dyplo­matyczną i militarną walkę o niepodległość „ojców założycieli” II Rzeczpospolitej po pokolenia Żołnierzy Wyklętych i „Solidar­ności”. Wzorem swoich ideowych i duchowych mistrzów – m.in. Romana Dmowskiego i kardynała Stefana Wyszyńskiego – przy­pomina, że bycie biernym obserwatorem wydarzeń to za mało. Każdy z nas, jak przekonuje prof. Jan Żaryn, ma obowiązki wobec Ojczyzny – i tej niebieskiej, i tej nad Wisłą.

W publikacji przewija się nieustannie przekonanie Autora, że historia jest nauczycielką życia. Każdy naród – także, a może przede wszystkim polski – powinien odrobić lekcję ze swojej przeszłości. Znajomość historii, jak argumentuje prof. Żaryn, pozwala nam uzbroić się w wiedzę i mądrość, dzięki którym le­piej poradzimy sobie z problemami teraźniejszości i wyzwaniami przyszłości.

Jako zwolennik aktywnej polityki historycznej Au­tor odwołuje się do działalności śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego, jako tego polskiego polityka po 1989 roku, który najpełniej zrozumiał wagę świadomości hi­storycznej i pamięci wspólnej narodu. Profesor Żaryn analizuje politykę historyczną państwa polskiego, głównie w relacjach z są­siadami – Rosją, Niemcami i Ukrainą. W tym swoistym audycie wskazuje na błędy i zaniechania, ale także postuluje konkretne działania.