Historia wyznaczana poprzez punkty-zworniki w postaci rocznic staje się częścią teraźniejszości wielkich struktur społecznych, takich jak naród, ale i w wymiarze bardziej ograniczonym – terytoriów składających się na państwo, z ich różnorakim doświadczeniem przeszłości. Konteksty pamięci uwidaczniane poprzez rocznice mogą zatem stanowić samodzielny przedmiot badań historycznych jako fragment przeszłości, taki jak wszelkie inne fakty historyczne, ale i opis zachowań społecznych związanych z odczuwaniem czasu minionego, z jego rozlicznymi przełożeniami ważnymi dla teraźniejszości i przyszłości. Niniejszy tomik studiów jest próbą odniesienia się do tej problematyki w czasie szczególnie „obciążonym” rocznicami, w danym momencie dziejowym uznanymi za ważkie zarówno dla Polski jako państwa, jak i dla całego społeczeństwa.