Dla filozofa praca ta była manifestem zwycięstwa nad sobą, efektem jego zmagań z problemem śmierci Boga i krytyką judeochrześcijańskiego oglądu świata. Poetycki i profetyczny styl dzieła, odwołujący się często do staro- i nowotestamentowych aluzji a rebours, zapewnił książce miano jednego z najważniejszych dokonań literatury niemieckiej. Dzieło wypełnione presokratejskimi metaforami odwołującymi się do filozofii przyrody i przywołującymi byty najprostsze, takie jak ziemia, powietrze, ogień, woda, rośliny i zwierzęta, przedstawia duchowy rozwój samotnika Zaratustry - alter ego filozofa - tańczącego, roześmianego mędrca, który w towarzystwie orła i węża wyobraził sobie zdrowszy psychologicznie sposób bytowania poza zwykłą kondycją ludzką.