W książce zaprezentowano wyniki badań dotyczących wydawnictw (i wydawców) nie tylko czasopism, ale i publikacji edytowanych przez wybrane oficyny w XIX i na początku XX w. Autorzy zajęli się działalnością edytorską w latach niewoli, akcentując jej wkład w pracę oświatowo-kulturalną w środowisku lokalnym oraz znaczenie nakładców, którzy najczęściej przyjmowali rolę liderów w życiu społecznym. Podjęto w ten sposób poszukiwania historyczno-pedagogiczne zmierzające do ukazania dorobku działalności wydawniczej na rzecz rozwoju oświaty, edukacji i kultury. Mówiąc o działalności wydawniczej, autorzy mieli na myśli nie tylko aktywność profesjonalnych firm edytorskich, ale również bardziej lub mniej znane redakcje periodyków, instytucje i stowarzyszenia społeczne, które miały swój udział w oddziaływaniach na czytelników.
Publikacja stanowi pierwszą z kolejnych dwóch monografii, w których zamieszczono opracowania dokumentujące udział poszczególnych ośrodków edytorskich w wychowywaniu społeczeństwa. Składają się na nią teksty dotyczące inicjatyw edytorskich podejmowanych na ziemiach polskich w XIX i pierwszych latach XX wieku. W kolejnej pozycji znajdą swoje miejsce wyniki badań obejmujących ofertę księgarską w XX i początkach XXI w.