Tom obejmuje studia poświęcone estetyce oświeceniowego i romantycznego dzieła literackiego, a w szczególności dotyczy zjawiska współwystępowania w ramach konkretnych utworów różnych kategorii estetycznych, estetyczno-genologicznych, form gatunkowych i rozwiązań stylistycznych, wykładników różnych literackich prądów i tradycji. Spojrzenie na literaturę oświecenia i romantyzmu przez pryzmat kluczowych dla książki pojęć: eklektyzm, synkretyzm, uniwersum, okazało się poznawczo płodne. Zaproponowana została bowiem nowa perspektywa badawcza, pozwalająca n precyzyjny opis charakteru i dynamiki przemian estetycznych zachodzących w obu epokach, przy równoczesnym respektowaniu jako badawczego punktu wyjścia dzieła literackiego – integralnej całości tekstowej i myślowej. Przedmiotem rozważań stały się również oświeceniowe i romantyczne wypowiedzi estetyczno- i krytycznoliterackie, które programują, bądź w trybie interpretacji i waloryzacji komentują, artystyczną niejednorodność, właściwą określonym utworom czy gatunkom, dorobkowi twórczemu poszczególnych pisarzy lub fazom historii literatury. Naukową refleksją została więc objęta w książce zarówno immanentna estetyka dzieła literackiego, jak i jego estetyka sformułowana, a przede wszystkim zagadnienie skomplikowanych, nierzadko burzliwych przeobrażeń estetyki dzieła w czasach oświecenia i romantyzmu. Dobitnym tego wyrazem stały się m.in. rozmaite eklektyzmy i synkretyzmy formy literackiej, tworzące podwaliny pod jej nowoczesne rozumienie.